Kroniek van Ekehaar
Geschiedenis van een gehucht in het Dingspel
Rolde
20e eeuw
De zuivelfabriek Amen-Ekehaar
wordt in 1903 opgericht. Tussen
1913-1921 worden straatwegen aangelegd.1918
begint de tram te rijden. In dat jaar komt ook de smid, in
1924
gevolgd door de kruidenier en in 1934 door
de bakker.
Café Schuring is er al van voor die tijd.
1903 Zuivelfabriek Amen-Ekehaar
In 1903 werd in Amen de coöperatieve zuivelfabriek "De Hoop" opgericht. Het
bestuur was als volgt samengesteld: H. Strijk te Ekehaar, voorzitter; H. Heuving
te Amen, secretaris; H. Westebring te Ekehaar, penningmeester; J. Koerts en A.
Hingstman te Amen, leden. De fabriek werd met handkracht aangedreven. De eerste
directeur was H. Oostra en de eerste handkrachtdraaier Jan Westebring. De
aktiviteit werd in 1913 beëindigd. De Provinciale Drentsche en Asser Courant
schrijft op 19 juli 1913:
"Gisteravond vergaderden in het café van den heer R. Schuring te Ekehaar de
leden der coöperatieve zuivelfabriek te Amen-Ekehaar met het bestuur en directie
der Coöperatieve melkinrichtingen en stoomzuivelfabriek te Assen inzake de
levering van de melk aan laatstgenoemde fabriek. Na eene uitvoerige
uiteenzetting door den directeur omtrent de werking der fabriek te Assen werd
met algemeene stemmen besloten de fabriek te Amen-Ekehaar stop te zetten en
voortaan de melk aan de fabriek te Assen te leveren. Zo ziet men allengs in
Drenthe de handkrachtfabrieken van het zuiveltoneel verdwijnen." Later
kwamen vooral de boeren van Amen hier op terug en met enkele Ekehaarder boeren
werden zij leverancier van Rolde.
Lees een uitvoerig overzicht van de
boterfabriek.
1913-1921 Initiatief straatwegen
In 1913 namen de betrokken gemeenten het initiatief tot de aanleg van een
straatweg van Rolde over Nijlande, Ekehaar en Amen naar Hooghalen. Deels
werden hiervoor voetpaden gevolgd en deels bestaande zandwegen.
Tussen 1919 en 1921 kwam de weg Schieven-Anreep-Ekehaar in uitvoering.
1917 IJsclub
De ijsclub 'De Eendracht' wordt opgericht.
1918 Tram
De Eerste Drentsche Stoomtramweg-Maatschappij opende op
3 juni 1918 de tramlijn Assen-Coevorden met haltes o.a. in Eleveld, Ekehaar en
Amen. Op 31 maart 1947 reed de laatste personentram en 10 mei 1947 de laatste
goederentram op deze lijn.
De ernstigste botsing in de geschiedenis van de tramwegmaatschappij gebeurde 10
oktober 1932 in Ekehaar. Een personen tram om 13.40 uur uit Assen vertrokken
kwam in botsing met een goederentram door een misverstand over de plaats van de
kruising. De gevolgen waren ernstig, enkele passagiers werden licht gewond
evenals conducteur Leijssenaar en een meerijdende postbeambte. Machinist Engels
van de personentram had nog krachtig geremd alvorens van de tram af te springen,
maar machinist J. Krabben van de andere tram kreeg hiervoor geen kans meer. Hij
kwam in het ziekenhuis terecht, waar zijn verwondingen bleken mee te vallen.
De materiële schade was groot. Eén locomotief was onherstelbaar beschadigd en
alle goederenwagons waren uit het spoor geschoten.
Lees
de krantenverslagen.
Op 30 mei 1944 had een luchtaanval plaats op de tram in Amen, waarbij een man
met vrouw en kind uit Assen werden gedood. Zes personen raakten zwaar en een
twintigtal licht gewond. De locomotief en de bagagewagen werden vernield.
Lees het rapport van de marechaussee.
1918 Vestiging smid
Albert Wold vestigde zich rond 1918 als smid in Ekehaar. Zijn ouders waren smid
in Hooghalen. Eerst ging hij in de kost bij café Schuring. Hij trouwde met
Lammigje Venema, die naast de smederij woonde. Niet alleen als smid maar ook in
ander opzicht was men het dorp van dienst, zo schrijft De Kloetschup. Lammigje
had een E.H.B.O-diploma en voordat men een dokter haalde deed men eerst een
beroep op haar. Albert had als eerste een motor op het dorp en in voorkomende
gevallen haalde hij daarmee de vroedvrouw uit Rolde.
Albert Wold stopte met zijn bedrijf omstreeks 1955. Intussen was ook de
smid Tiem Wekema in 1942 een smederij aan de Hoofdstraat begonnen. In 1944 kwam
Hendrik Suichies van Deurze als leerling-smid bij hem in dienst. Vanaf 1947
woonde Tiem met zijn vrouw Aleida van Schooneveld in het naast de werkplaats
gebouwde huis. Toen hij in 1952 Ekehaar verliet om bij zijn schoonvader in
de smederij van Balloo te gaan werken kwam Hendrik Suichies, die op dat moment
in Balloo werkte, op de smederij.
In 1955 koopt deze de smederij van Wold. Hendrik Suichies werd toen de enige
smid in Ekehaar.
(Bron: De Kloetschup, september 2000)
1922 Toneelvereniging
De toneelvereniging 'Tot Ons Genoegen' wordt omstreeks 1923 opgericht.
1924 Vestiging kruidenier
Hendrik Ratering, geboren in Grolloo, begon op 1 november 1925 als eerste
een kruidenierswinkel op Ekehaar. Hendrik kwam van Amen, waar hij was ingetrouwd
bij de familie van Beeltje Strijk. Van Schuring had hij een stukje grond
gekocht. Hij verkocht in het begin ook brood, dat hij van zijn zwager Jan Luinge
uit Grolloo betrok. Het brood ging met de tram naar Ekehaar. Naast de winkel had
hij, zoals toen bij dorpswinkeliers wel meer gebruikelijk, een gemengd
boerenbedrijf. Op maandag en dinsdag werd niet gevent. Al vrij spoedig werd zoon
Harm in de zaak gehaald, die het venten voor zijn rekening nam. Eerst met
paard en wagen, daarna met de fietskar en later met een Ford bestelauto. Het
gebied omvatte naast Ekehaar de plaatsen Amen, Geelbroek, Eleveld, Elderslo en
Nijlande.
Ratering was eerst aangesloten bij De Spar en later bij de Enkabé.
Na de oorlog kregen zij de telefooncentrale van de PTT in huis. Door hun
tussenkomst kwam de verbinding tussen de toen nog weinige telefoontoestellen tot
stand.
In de jaren vijftig stelde de familie een stukje grond beschikbaar waarop de
coöperatieve diepvries van Ekehaar werd gebouwd.
1924 Landbouwvereniging
In 1924 werd de landbouwvereniging Ekehaar opgericht net als doel de
gezamenlijke aankoop van kunstmest en pootgoed. Voorzitter werd K. Keun en
schoolmeester A. Steen werd secretaris.
1928 Amen en Ekehaar in 'Naar Drenthe'
In 1928 verschijnt bij Van Gorcum het boekje
"Naar Drenthe - Neêrlands Pompeji" met een hoofdstuk over Rolde, waarin ook
Amen en Ekehaar worden genoemd.
1934 Vestiging bakker
Reint Berend Immenga, geboren in 1905 in Hellum (Gr.) vestigde zich in 1934 als
bakker in Ekehaar. Van 1937 tot 1939 was Geert Hoven als knecht bij hem
werkzaam. Deze zou later zelf een bakkerij in Rolde beginnen. Immenga ging eerst
langs zijn klanten met paard en wagen en later met de bakfiets. Behalve in
Ekehaar ventte hij in Eldersloo, Nijlande, Eleveld, Geelbroek en Amen. Na 8 jaar
verkocht hij de bakkerij aan Lukas Brarnds, in 1912 geboren te Rolde. Na de
oorlog werkte Jan Brands, een zoon van zijn broer, een aantal jaren mee. In 1975
werd het bedrijf beëindigd.
(Bron: De Kloetschup, december 2002)
1936 Plattelandsvrouwen
In 1936 werd te Ekehaar een nieuwe afdeling van de Nederlandse Bond van
Plattelandsvrouwen opgericht.
Ekehaarsche straat
De huidige Nijlanderstraat in Rolde heette vroeger de Ekehaarsche straat.
Eerste rij- en nummerbewijzen
Naam
Woonplaats Geb.datum Nummer
Datum
Geert Joling
Amen
8.11.1892 D-185
21.4.1910
Jan H. van Dalen Eleveld
2.8.1902 D-2639
27.9.1922
Roelof Smeenge Eleveld
D-3692 19.7.1924
Theodorus Arends Ekehaar
27.3.1905 D-4244
6.6.1925
(bron: De Kloetschup, juni 1999)