Kroniek van Ekehaar
Geschiedenis van een gehucht in het Dingspel Rolde

20e eeuw

De zuivelfabriek Amen-Ekehaar wordt in 1903 opgericht. Tussen 1913-1921 worden straatwegen aangelegd.1918 begint de tram te rijden. In dat jaar komt ook de smid, in 1924 gevolgd door de kruidenier en in 1934 door de bakker.
Café Schuring is er al van voor die tijd.


1903 Zuivelfabriek Amen-Ekehaar
In 1903 werd in Amen de coöperatieve zuivelfabriek "De Hoop" opgericht. Het bestuur was als volgt samengesteld: H. Strijk te Ekehaar, voorzitter; H. Heuving te Amen, secretaris; H. Westebring te Ekehaar, penningmeester; J. Koerts en A. Hingstman te Amen, leden. De fabriek werd met handkracht aangedreven. De eerste directeur was H. Oostra en de eerste handkrachtdraaier Jan Westebring. De aktiviteit werd in 1913 beëindigd. De Provinciale Drentsche en Asser Courant schrijft op 19 juli 1913: 
"Gisteravond vergaderden in het café van den heer R. Schuring te Ekehaar de leden der coöperatieve zuivelfabriek te Amen-Ekehaar met het bestuur en directie der Coöperatieve melkinrichtingen en stoomzuivelfabriek te Assen inzake de levering van de melk aan laatstgenoemde fabriek. Na eene uitvoerige uiteenzetting door den directeur omtrent de werking der fabriek te Assen werd met algemeene stemmen besloten de fabriek te Amen-Ekehaar stop te zetten en voortaan de melk aan de fabriek te Assen te leveren. Zo ziet men allengs in Drenthe de handkrachtfabrieken van het zuiveltoneel verdwijnen."  Later kwamen vooral de boeren van Amen hier op terug en met enkele Ekehaarder boeren werden zij leverancier van Rolde.
Lees een uitvoerig overzicht van de boterfabriek.

1913-1921 Initiatief straatwegen
In 1913 namen de betrokken gemeenten het initiatief tot de aanleg van een straatweg van Rolde over Nijlande, Ekehaar en Amen naar Hooghalen. Deels werden hiervoor voetpaden gevolgd en deels bestaande zandwegen. 
Tussen 1919 en 1921 kwam de weg Schieven-Anreep-Ekehaar in uitvoering.

1917 IJsclub
De ijsclub 'De Eendracht' wordt opgericht.

1918 Tram
De Eerste Drentsche Stoomtramweg-Maatschappij opende op 3 juni 1918 de tramlijn Assen-Coevorden met haltes o.a. in Eleveld, Ekehaar en Amen. Op 31 maart 1947 reed de laatste personentram en 10 mei 1947 de laatste goederentram op deze lijn.
De ernstigste botsing in de geschiedenis van de tramwegmaatschappij gebeurde 10 oktober 1932 in Ekehaar. Een personen tram om 13.40 uur uit Assen vertrokken kwam in botsing met een goederentram door een misverstand over de plaats van de kruising. De gevolgen waren ernstig, enkele passagiers werden licht gewond evenals conducteur Leijssenaar en een meerijdende postbeambte. Machinist Engels van de personentram had nog krachtig geremd alvorens van de tram af te springen, maar machinist J. Krabben van de andere tram kreeg hiervoor geen kans meer. Hij kwam in het ziekenhuis terecht, waar zijn verwondingen bleken mee te vallen.
De materiële schade was groot. Eén locomotief was onherstelbaar beschadigd en alle goederenwagons waren uit het spoor geschoten. Lees de krantenverslagen.
Op 30 mei 1944 had een luchtaanval plaats op de tram in Amen, waarbij een man met vrouw en kind uit Assen werden gedood. Zes personen raakten zwaar en een twintigtal licht gewond. De locomotief en de bagagewagen werden vernield.
Lees het rapport van de marechaussee.

1918  Vestiging smid
Albert Wold vestigde zich rond 1918 als smid in Ekehaar. Zijn ouders waren smid in Hooghalen. Eerst ging hij in de kost bij café Schuring. Hij trouwde met Lammigje Venema, die naast de smederij woonde. Niet alleen als smid maar ook in ander opzicht was men het dorp van dienst, zo schrijft De Kloetschup. Lammigje had een E.H.B.O-diploma en voordat men een dokter haalde deed men eerst een beroep op haar. Albert had als eerste een motor op het dorp en in voorkomende gevallen haalde hij daarmee de vroedvrouw uit Rolde.
Albert Wold stopte met zijn bedrijf omstreeks 1955. Intussen  was ook de smid Tiem Wekema in 1942 een smederij aan de Hoofdstraat begonnen. In 1944 kwam Hendrik Suichies van Deurze als leerling-smid bij hem in dienst. Vanaf 1947 woonde Tiem met zijn vrouw Aleida van Schooneveld in het naast de werkplaats gebouwde huis. Toen  hij in 1952 Ekehaar verliet om bij zijn schoonvader in de smederij van Balloo te gaan werken kwam Hendrik Suichies, die op dat moment in Balloo werkte, op de smederij.
In 1955 koopt deze de smederij van Wold. Hendrik Suichies werd toen de enige smid in Ekehaar.
(Bron:  De Kloetschup, september 2000)

1922 Toneelvereniging
De toneelvereniging 'Tot Ons Genoegen' wordt omstreeks 1923 opgericht.

1924 Vestiging kruidenier
Hendrik Ratering, geboren in Grolloo, begon op 1 november 1925 als eerste een kruidenierswinkel op Ekehaar. Hendrik kwam van Amen, waar hij was ingetrouwd bij de familie van Beeltje Strijk. Van Schuring had hij een stukje grond gekocht. Hij verkocht in het begin ook brood, dat hij van zijn zwager Jan Luinge uit Grolloo betrok. Het brood ging met de tram naar Ekehaar. Naast de winkel had hij, zoals toen bij dorpswinkeliers wel meer gebruikelijk, een gemengd boerenbedrijf. Op maandag en dinsdag werd niet gevent. Al vrij spoedig werd zoon Harm in de zaak gehaald, die het venten voor zijn rekening nam. Eerst  met paard en wagen, daarna met de fietskar en later met een Ford bestelauto. Het gebied omvatte naast Ekehaar de plaatsen Amen, Geelbroek, Eleveld, Elderslo en Nijlande. 
Ratering was eerst aangesloten bij De Spar en later bij de Enkabé. 
Na de oorlog kregen zij de telefooncentrale van de PTT in huis. Door hun tussenkomst kwam de verbinding tussen de toen nog weinige telefoontoestellen tot stand.
In de jaren vijftig stelde de familie een stukje grond beschikbaar waarop de coöperatieve diepvries van Ekehaar werd gebouwd.

1924 Landbouwvereniging
In 1924 werd de landbouwvereniging Ekehaar opgericht net als doel de gezamenlijke aankoop van kunstmest en pootgoed. Voorzitter werd K. Keun en schoolmeester A. Steen werd secretaris.

1928 Amen en Ekehaar in 'Naar Drenthe'
In 1928 verschijnt bij Van Gorcum het boekje "Naar Drenthe - Neêrlands Pompeji" met een hoofdstuk over Rolde, waarin ook Amen en Ekehaar worden genoemd. 

1934  Vestiging bakker
Reint Berend Immenga, geboren in 1905 in Hellum (Gr.) vestigde zich in 1934 als bakker in Ekehaar. Van 1937 tot 1939 was Geert Hoven als knecht bij hem werkzaam. Deze zou later zelf een bakkerij in Rolde beginnen. Immenga ging eerst langs zijn klanten met paard en wagen en later met de bakfiets. Behalve in Ekehaar ventte hij in Eldersloo, Nijlande, Eleveld, Geelbroek en Amen. Na 8 jaar verkocht hij de bakkerij aan Lukas Brarnds, in 1912 geboren te Rolde. Na de oorlog werkte Jan Brands, een zoon van zijn broer, een aantal jaren mee. In 1975 werd het bedrijf beëindigd.
(Bron: De Kloetschup, december 2002)

1936 Plattelandsvrouwen
In 1936 werd te Ekehaar een nieuwe afdeling van de Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen opgericht.

Ekehaarsche straat

De huidige Nijlanderstraat in Rolde heette vroeger de Ekehaarsche straat. 

Eerste rij- en nummerbewijzen
Naam                       Woonplaats    Geb.datum     Nummer  Datum
Geert Joling             Amen               8.11.1892       D-185       21.4.1910
Jan H. van Dalen    Eleveld               2.8.1902       D-2639     27.9.1922 
Roelof Smeenge      Eleveld                                   D-3692     19.7.1924 
Theodorus Arends Ekehaar           27.3.1905       D-4244       6.6.1925
(bron: De Kloetschup, juni 1999)